Bir Elimden Fenike Tanrıçaları Tuttu Bir Elimden Endülüs Âlimleri, Ben İbiza Adası’nda Tatil Yaparken Katalonya’nın Bağımsızlık Güneşinin Altında – 2

6 EKİM 2022

ALMANYA – İSPANYA 

     Uçağın içinde kemerlerimizi bağlamış bekliyoruz. Bazı yolcular ayakta, el bavullarını yerleştiriyor. Hostesler ara koridorda gidip geliyor.

     Yolcuların dörtte üçü Alman, dörtte biri İspanyol ve Katalon. Aralarındaki tek karayağız Anadolu delikanlısı benim.

     Heyecanlıyız. Çünkü Almanya‘nın Hessen eyaletinin Frankfurt (Alm. Frankfurt am Main) şehrinden, İspanya‘ya ait ve kadim Katalonya toprakları olan, Akdeniz üzerindeki Balear Adaları (Kat. Illes Balears; İsp. Islas Baleares) ili ve takımadalarının en batısındaki İbiza (Kat. Eivissa; İsp. Ibiza) Adası’nın merkezi İbiza (Kat. Eivissa; İsp. Ibiza) şehrine uçuyoruz.

     Tam 3 yıl aradan sonra yeniden uçağa biniyorum. Şu mel’un koronavirüs (covid – 19) pandemisi yüzünden bir yere çıkamadım. Şimdi tekrardan eski seyyah hayatıma dönüyorum, bu geziyle birlikte.

     Fakat saat sabahın körü. Uçağın kalkış saati, 04:50. Tabiî bir de yurtdışı seyahati olduğu için iki saat önceden havaalanına gelmek lazımdı. Geceyarısı ikibuçukta burda olmak zorunda kaldım.

     Uyumadan geldim tabiî ki. Hiç uyumadan gidiyorum İspanya’ya. Nasıl uyuyayım ki? Havaalanında olmak gereken saat, benim normalde uyumak için yeni yeni yatağa girdiğim saatler.

     İçimden, “Ulan sabahın köründe uçak yolculuğu mu olur bee?” diye bağırıp pilotların ve havayolu şirketinin üzerine yürümek geldi ama, sonradan bu geziyi “Seyahatname” olarak kaleme alacağımı hatırlayınca ve yazacağım gezi yazılarını okuyacak olan Türkiye’deki siz sevgili İslamcı kardeşlerimi, Sosyalist yoldaşlarımı, Kemalist ülküdaşlarımı, Feminist gönüldaşlarımı ve Kürdistanî soydaşlarımı düşününce kendime mukayyet oldum. Ne de olsa “dâvâya hizmet” amacıyla tatil yapıyordum. İşin içine nefsimi karıştırmamalıydım.

     Koltuklarımızda uslu uslu oturup uçağın kalkmasını beklerken, kaptan pilotun ilginç bir anonsu duyuldu:

     – Liebe Fluggäste! Nach den Informationen, die wir erhalten haben, ist ein Passagier versehentlich in dieses Flugzeug eingestiegen. Jetzt müssen wir den Passagier finden, der versehentlich in unser Flugzeug gestiegen ist… (Sayın yolcularımız! Aldığımız bilgiye göre, bir yolcu yanlışlıkla bu uçağa binmiş. Şimdi yanlışlıkla uçağımıza binen yolcuyu tespit etmemiz lazım…)

     Herkeste kısa bir şaşkınlık ve merak. Kaptan pilot devam etti anonsa:

     – Ein Ibiza-Passagier stieg in dieses Flugzeug und verwechselte es mit einem Ibiza-Flugzeug. Dieses Flugzeug fliegt nicht nach Ibiza. Nun, die Person, die nach Ibiza reist, hebt bitte den Finger… (Bir İbiza yolcusu, İbiza uçağı zannederek bu uçağa binmiş. Bu uçak İbiza’ya gitmiyor. Şimdi, İbiza yolcusu olan kişi lütfen parmağını kaldırsın…)

     Uçağın içinde tam bir şok!.. Ürkek bir şekilde art arda parmaklar kalkıyor. Bir, iki, beş, on derken yirmiden fazla parmak kalktı. İtiraf edeyim, az kalsın ben de parmak kaldırıyordum ki, kaptan pilotun yeni bir anonsu duyuldu:

     – Reisen Sie alle nach Ibiza? Nun, wenn das der Fall ist, dann müssen wir nach Ibiza fliegen. Jetzt wäre es mühsam, Sie alle aus dem Flugzeug zu bekommen. (Hepiniz mi İbiza yolcususunuz? Eh, madem öyle, o zaman biz de mecburen İbiza’ya uçacağız. Şimdi hepinizi uçaktan indirmek çok meşakkati olur.)

     Uçakta gülmeler, kahkahalar…

     İlginç bir vaka doğrusu. Yıllardır uçakla seyahat ederim, ama ilk defa kaptan pilotun böyle şakalar ve espiriler yaparak anonslar gerçekleştirdiğine tanık oluyorum.

     Kaptan pilotun şakalı ve espirili anonsları yolculuk boyunca devam ediyor…

     Biraz sonra uçağımız kalkıyor…

     İbiza (Eivissa) yolcularını taşıyan Condor şirketine ait uçağımız, Almanya saatiyle sabah 04:50’de, Almanya‘nın Hessen eyaletinin Frankfurt (Alm. Frankfurt am Main) şehrinde bulunan Frankfurt Uluslararası Ren – Main Havaalanı (Alm. Frankfurt Internationaler Rhein – Main Flughafen)’ndan havalanıyor.

     İstikamet, İspanya‘ya ait ve kadim Katalonya toprakları olan, Akdeniz üzerindeki Balear Adaları (Kat. Illes Balears; İsp. Islas Baleares) ili ve takımadalarının en batısındaki İbiza (Kat. Eivissa; İsp. Ibiza) Adası’nın merkezi İbiza (Kat. Eivissa; İsp. Ibiza) şehrindeki İbiza Uluslararası Havaalanı (Kat. Aeroport Internacional d’Eivissa; İsp. Aeropuerto Internacional de Ibiza).

     Yolculuk 2 saat 20 dakika sürecek ve takriben saat 07:10’da İbiza Adası’nda olacağız. Almanya saati ile İspanya saati aynı; aralarında zaman farkı yok.

     Uçak korkum, daha doğrusu yükseklik korkum olduğu için, uçağın kalkışı esnasında bol bol dûâ ediyor, Kur’ân-ı Kerîm‘den âyetler okuyorum…

     Ömrümün yarısı uçakta yani havada geçti ama, yine de bu korkuyu bir türlü yenemedim. Yükseklik korkusu bende oldukça “yüksek”. Ne yapsam ne etsem de bu korkuyu aşamadım. 50 defa Kur’ân’ı hatmettimse, bunun 10’unu uçağın içinde yapmışımdır yani; o derece büyük bir korku.

     Uçak havalandıktan 10 – 15 dakika sonra kaptan pilotumuzun yeni bir anonsu duyuldu. Tabiî yine şakalı ve espirili:

     – Liebe Fluggäste! Sie reisen mit der Condor Flugdienst… Das Wetter ist teilweise bewölkt, die Bedingungen sind gut für den Flug… Die Flugreise von Frankfurt nach Ibiza dauert normalerweise 2 Stunden und 20 Minuten. Aber als Flugdienst Condor haben wir die Flugzeuge mit der letzte Stand der Technologie, den neusten und modernsten Triebwerken ausgestattet. Deswegen dauert unsere heutige Flug also nur 1 Stunde… (Sayın yolcularımız! Condor havayolu şirketiyle seyahat etmektesiniz… Hava parçalı bulutlu, uçuş için koşullar iyi… Frankurt – İbiza hava yolculuğu normalde 2 saat 20 dakika sürüyor. Fakat Condor şirketi olarak uçağa son teknoloji, en yeni ve modern motorlar taktık. Bu yüzden bugünkü yolculuğumuz sadece 1 saat…)

     Yolcular arasında gülmeler… Tabiî artık kaptan pilotumuzun şakacı ve espiritüel karakterini tanıdığımız için, peşinden yeni bir espiri geleceğini tahmin ediyoruz. Ve anonsun devamında geldi de:

     – … Deswegen dauert unsere heutige Flug also nur 1 Stunde und 80 Minuten. (… Bu yüzden bugünkü yolculuğumuz sadece 1 saat 80 dakika sürecek.)

     Uçağın içinde gülmeler… Kaptan pilot yine güzel bir espiri yaptı. “2 saat 20 dakika” diyeceğine, “1 saat 80 dakika” dedi. Tabiî “1 saat” dedikten sonra biraz duraksayarak…

     Yolculuk rahat ve sakin geçiyor. Fakat buna rağmen koltuğumda pek rahat edemiyorum. Sebebi, sanki beni sıkıca tutup şiddetli bir şekilde sıkan ve boğazımdan tutup boğmaya çalışan yükseklik korkusu. Uyumak istiyorum hatta uykum da geliyor, ama olmuyor, gözüme uyku girmiyor. Hiç yatmadan, uyumadan geldiğim halde ve uykum da varken, yine de uyuyamıyorum.

     Vakit geçsin ve sakinleşeyim diye yanımda oturan Alman aileyle sohbet ediyorum. Onlar sık sık gidiyorlarmış İbiza’ya. Ben ilk defa gittiğimi söylüyorum. İbiza’nın çok güzel bir ada olduğunu ve tatil için orayı tercih etmekle iyi yaptığımı söylüyorlar.

     Arada bir etrafıma bakıp sağı solu gözlemliyorum, diğer yolculara bakıyorum. Sağ tarafımda bir adam gazete okuyor, ön tarafta bir kadın kitap okuyor, diğer tarafta genç bir kız kulaklık takmış müzik dinliyor, arka tarafta kofigin biri ağzını havaya doğru açmış uyuyor….

     Yolculuk başlayalı 1 saat kadar olmuştu ki, hostesler koridorda satılık ürünler dolaştırmaya başladılar. Hediyelik eşyalar, saatler, kolyeler, parfümler vs… Bu arada şakacı kaptan pilotumuzun yeni bir anonsu duyuldu:

     – Liebe Fluggäste! Jetzt präsentieren wir Ihnen unsere schönen Produkte. Sie können Souvenirs für sich selbst oder Ihre Lieben kaufen. Ich kann sie nicht kaufen, weil sie zu teuer sind, aber vielleicht sind reiche Passagiere unter uns, die möchten es vielleicht kaufen… (Sayın yolcularımız! Şimdi sizlere birbirinden güzel ürünlerimizi takdim edeceğiz. Kendiniz için veya sevdikleriniz için hediyelik ürünler satın alabilirsiniz. Çok pahalı oldukları için ben alamıyorum ama, aramızda belki zengin yolcular vardır, onlar almak isteyebilirler…)

     Yolcular arasında gülmeler…

     Condor havayolu şirketiyle yaptığımız bu yolculuk, oldukça rahat ve huzurlu geçiyordu.

     Almanya semâları – İsviçre semâları – Fransa semâları – Akdeniz semâları güzergâhında seyreden uçağımız, havada usûl usûl süzülerek yoluna devam ediyordu…

     IATA kodu DE, ICAO kodu CFG, çağrı kodu CONDOR, IATA prefiks kodu 881 olan Condor Flugdienst GmbH uçaklarıyla yılda ortalama 9, 5 milyon yolcu uçmaktadır. Şirketin bünyesinde 4000 kişi çalışıyor. 1955 yılında kurulan şirketin tam 54 uçağı var ve şirketin yıllık cirosu 1, 7 milyar Euro (€).

     Şirketin merkezi, Almanya’nın Hessen eyaletinin Darmstadt iline bağlı Groß – Gerau ilçesinin Kelsterbach köyüdür. Merkez havalimanı ise hemen yakınındaki Frankfurt şehrinde bulunan ve bu yolculuğumuzun da başlangıç noktası olan Frankfurt Uluslararası Ren – Main Havaalanı (Alm. Frankfurt Internationaler Rhein – Main Flughafen).

     Condor, tatil ve eğlence destinasyonlarına tarifeli uçuşlar sunuyor ve Almanya’dan Akdeniz Havzası ve Kanarya Adaları‘na orta mesafeli uçuşların yanısıra Afrika, Asya, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Karayipler‘deki varış noktalarına uzun mesafeli uçuşlar gerçekleştirmekte. Orta mesafeli uçuşlar Almanya’daki birçok havaalanından (ve İsviçre‘deki Zürich‘ten) gerçekleştirilirken, uzun mesafeli uçuşlar genellikle Frankfurt’tan kalkar ve birkaç rotasyon Düsseldorf ve Münih (Alm. München)’ten yapılır. Condor ayrıca charter uçuşları da yapmakta. Şirketin en büyük eksikliği ve O’nun bir “dünya markası” olmasına mani olan şey, Elazığ‘a uçuşlarının olmaması.

     Şirket, 21 Aralık 1955 tarihinde “Deutsche Flugdienst GmbH” (Alman Hava Servisi GmbH) adıyla kuruldu. Dört hissedar, Norddeutscher Lloyd (% 27, 75), Hamburg – Amerika – Linie (% 27, 7), Deutsche Lufthansa (% 25, 81) ve Deutsche Bundesbahn (% 18, 5), o dönemde Almanya’da henüz döner dükkânı açmak gibi kârlı bir iş olmadığı için, birleşerek 21 Aralık 1955’te bu havayolu şirketini kurdular.

     Şirketin ilk filosu, 36 yolcu kapasiteli dört adet İngiliz tipi Vickers VC.1 Viking uçağından oluşuyordu. Havayolu şirketinin ilk turistik odaklı uçuşu ise 29 Mart 1956’da “Kutsal Topraklar” (İsrail)‘a yapıldı. İspanya’ya ait Mallorca Adası ve Kanarya Adaları, operasyonun ilk yılında zaten uçuş programındaydı.

     Ekim 1957’de şirket, Hollanda‘nın ulusal havacılık şirketi olup kısa adı KLM olan Hollanda Kraliyet Havayolları (Flm. Koninklijke Luchtvaart Maatschappij)’nın envanterinden basınçlı kabine sahip ve daha konforlu 5 adet Convair CV-240 uçağı satın aldı.

     1959’da ise havacılıkta bir “dünya devi” olan Deutsche Lufthansa AG şirketi, Deutsche Flugdienst GmbH’nin sermayesinin % 95, 5’ini devraldı.

     1961 yılında Deutsche Flugdienst GmbH, rakibi olan Condor-Luftreederei‘yi devraldı ve ardından işletme adı olarak 1 Kasım 1961’de Condor Flugdienst GmbH ismini benimsedi.

     Ertesi yıl Condor Flugdienst GmbH, o yıl Almanya’nın turizm hava yolculuğunda % 63, 3’lük pazar payına sahip oldu. İspanya’nın Akdeniz üzerindeki Mallorca Adası, açık ara en popüler destinasyon oldu. Bu yıl yaklaşık 32.000 yolcu taşındı ve Mallorca Adası 18.400 yolcu ile birinci sırada yer aldı.

     1964 yılında Condor ticarî havacılık sektörüne girdi. İlk girişim Ağustos 1964’te, Düsseldorf – Greven – Hannover rotasında Kuzey Ren Vestfalya (Alm. Nordrhein – Westfalen) eyalet hükûmeti adına bir Beech Queen Air ile her gün hizmet verildiğinde yapıldı. Ertesi yıl devlet sübvansiyonları sona erdikten sonra rota ekonomik olmaktan çıktı ve Aralık 1965’te durduruldu. Bu pazar segmentinde başka bir girişim 1967’de Condor Executive ile yapıldı. İş seyahatinde olanlar için Hawker Siddeley HS.125 ile uçuşlar sunuldu. Personel ayrıca Condor personeli tarafından eğitildi. Bu uçuşlar ekonomik olarak başarılıydı. Bu makine aynı zamanda Alman Kızılhaçı ve ADAC için ambulans uçuşlarının yanısıra Mainz‘daki Max Planck Enstitüsü adına Temmuz 1974’te Güney ve Kuzey Amerika’da hava örnekleri toplamak amacıyla dört haftalık bir uçuş kampanyası yürütmek için kullanıldı.

     1964’te Condor filosu 4 adet Vickers Viscount‘tan oluşuyordu. Şubat 1965’te ilk Boeing 727-100 uçağı, Lufthansa tarafından devralındı; 1970 yılında bu türden ikinci bir makine eklendi.

     1966 yılında Condor ilk uzun mesafeli uçuşlarını başlattı. Bu zamana kadar havayolu, Almanya’nın turizm hava yolculuğu pazarında çoğunluk pazar payına sahipti. Şirket ilk Boeing 707-300B uçağını aldı ve Şubat 1967’de Bangkok (Tayland), Colombo (Sri Lanka), Nairobi (Kenya) ve Santa Domingo (Dominik Cumhuriyeti) gibi destinasyonlara ulaşan ilk uzun mesafeli uçuşlarını gerçekleştirdi. Bunu Aralık 1967’den itibaren Amerika Birleşik Devletleri (ABD)‘ne charter uçuşları izledi.

     1 Ekim 1966’da Condor, hava hedeflerini simüle etmek için jet uçağı kullanmak üzere görevlendirilen ilk özel şirket oldu. Bu amaçla, Almanya’nın kuzeyindeki Frizya (Friesland) coğrafyasına ait Sylt Adası‘ndaki Sylt Havaalanı‘ndan karton, tekstil veya plastikten yapılmış çekili hedeflerle havalanan 6 adet Kuzey Amerika tipi F-86 kullanıldı. 1974’te makineler 24 Fiat G.91 ile değiştirildi ve 1976’da makineler Hohn Hava Üssü‘ne taşındı.

     Filo, 1968 yılına kadar sürekli olarak jetlere dönüştürüldü. 1968’de Lufthansa, 2 Ocak 1969’da Condor ile birleşen charter havayolu Südflug International (Uluslararası Güney Uçuşları)‘ı satın aldı.

     1971’de Condor, o dönemde dünyanın en büyük uçağı olan Boeing 747-200‘ü benimseyen dünyadaki ilk tatil ve eğlence odaklı havayolu şirketi oldu. 1971 yaz sezonunda, Lufthansa’ya ait 2 adet Boeing 737-100 geçici olarak Condor’a geldi. 1973’te filo toplam 11 adet Boeing uçağından oluşuyordu: 1 adet Boeing 747, 2 adet Boeing 707 ve 7 adet Boeing 727. 1973 Petrol Krizi sırasında 2 adet Boeing 747’nin yerini daha sonra McDonnell Douglas DC-10-30 aldı. 1973 yılında 291 milyon DM (Alman Markı)‘lik satışla Condor, tatil ve eğlence havayolları arasında dünya lideriydi.

     1981’den itibaren, daha sonra 737-300 olmak üzere toplam 5 adet Boeing 737-200 uçtu. 1985 yazında Lufthansa Cargo‘dan kiralanan bir Douglas DC-8 uçağı da kısa bir süreliğine filonun bir parçası oldu.

     1989’da firma “Condor Flüge Individuell”i (daha sonra “Condor Individuell” olarak bilinecek) piyasaya sürdü. Bu girişim, havayolu koltuklarını doğrudan halka satmak için bireysel koltuk işinden yararlandı. Bir Condor sözcüsüne göre havayolu, biletlerinin yaklaşık % 15’ini kendisi satıyordu.

     24 Mayıs 1989’da, hedef gösterilerini daha ekonomik bir sivil modelle uçurmak için Condor ve Aero-Dienst’in bir yan kuruluşu olarak GFD kuruldu. Karşılık gelen bir sözleşmeyi imzaladıktan sonra, başlangıçta 4 adet Learjet 35 satın alındı. 1997 yılında şirket, Federal Savunma Teknolojisi ve Tedarik Ofisi (BWB) ile filoyu 7 adet Learjet’e çıkarmayı mümkün kılan uzun vadeli bir sözleşme imzaladı. 2002 yılında EADS şirketi devraldı.

     Doğu Almanya olarak anılan Alman Demokratik Cumhuriyeti (DDR) havayolu şirketi Interflug‘un 1990 yılında tasfiye edilmesiyle birlikte, hem Interflug hem de Condor’un % 50’şer hisseye sahip olacağı ortak bir “InterCondor” yan kuruluşu kurma planları vardı. Aynı yılın baharında gerekli sözleşmeler imzalandı. Doğu Berlin işi için yılda 1, 6 milyon yolcu potansiyeli bekleniyordu. İlgili reklâm materyali zaten yayınlanmıştı. Başlangıçta 210 koltuklu ve 5700 km menzilli bir Condor Boeing 757-200, daha sonra bir 737 daha kiralanacaktı. Bu arada Almanya’nın birleşmesi ve değişen çerçeve koşulları nedeniyle proje nihayetinde gerçekleştirilemedi.

     1991’de Condor Flugdienst, bir “business class” olan “Condor Comfort Class”ı tanıtan ilk tatil ve eğlence havayolu şirketiydi.

     1992 sonbaharında, Südflug yan kuruluşu tamamen Condor Flugdienst’e entegre edildi. Bu değişiklik hem Boeing 757 hem de Boeing 767 uçaklarını Condor’un hizmetine soktu. İki sınıf kabinle yapılandırılan Condor, uçaklarında ayrı ve daha konforlu bir sınıf sunan ilk turizm amaçlı havayolu şirketi oldu.

     1997’de Lufthansa, Condor’daki hisselerinin büyük çoğunluğunu Karstadt ile birlikte kurulan ve daha sonra Thomas Cook Grubu olan C & N Touristic‘e devretti.

     1998’de Condor havayolu şirketi, merkezi Berlin Schönefeld Uluslararası Havaalanı‘nda bulunan ve tamamına sahip olduğu bir yan kuruluş olan Condor Berlin GmbH‘yi kurdu. Bu yeni varlık, Aero Lloyd ve Air Berlin gibi rakiplerle rekabet etmeyi amaçlayan düşük maliyetli bir taşıyıcıydı. Condor, yan kuruluşunun maliyetlerinin ana şirketinkinden yaklaşık % 20 daha düşük olması gerektiğini tahmin etti. Aynı yıl, Condor 6 adet Airbus A320-200 uçağı siparişi verdi. Şirket daha sonra filosunda bu türden 12 uçağı işletecekti.

     2000 yılından itibaren, Lufthansa’nın sahip olduğu Condor hisseleri kademeli olarak hem Thomas Cook AG hem de Thomas Cook Group tarafından satın alındı. 2002’de Condor Flugdienst, yeni marka “Thomas Cook powered by Condor” oldu. Almanya’da, Condor ve Condor Berlin uçakları kademeli olarak yeni Thomas Cook tasarımını aldı. O zamandan beri, uçağın gövdesinde “Thomas Cook” yazısı ve kuyruk ünitesinde Thomas Cook logosu bulunuyor. Ana renk olan sarı, mavi ile değiştirildi. Haziran 2002’de 50 adet Condor uçağından ilki yeni tasarımla havalandı. Condor filosu tarafından, pazardaki fazla kapasiteyi azaltmak için 12 adet Boeing 757-200 azaltıldı. Condor’u bir Lufthansa yan kuruluşundan Thomas Cook’un bir parçasına dönüştürme süreci (Thomas Cook Airlines, Thomas Cook Airlines Belgium ve Thomas Cook Airlines Scandinavia ile birlikte) 1 Mart 2003’te Thomas Cook’un Condor tarafından desteklenmesiyle yeniden markalaşmasıyla başladı. Uçak kuyruğunda Thomas Cook logosu ve Thomas Cook Havayolları tarafından kullanılan yazı tipinde “Condor” kelimesinin yer aldığı şekliyle tanıtıldı. 23 Ocak 2004’te Condor, Thomas Cook AG’nin bir parçası oldu ve Condor markasına geri döndü. Mayıs 2004’ten itibaren Thomas Cook AG’nin Almanya’daki havayolu şirketi, Condor Flugdienst markasıyla yeniden uçtu, çünkü Thomas Cook adı Almanlar tarafından farkındalık seviyesinin zayıf olması nedeniyle kabul edilmedi ve bu da yolcu sayılarında keskin bir düşüşe neden oldu.

     Condor Berlin, 2005 yılında başka bir Airbus A320-200 satın aldı ve şu anda bu türden 13 uçaklık bir filoya sahip. Bunu 2006’da başka bir A320-200 izledi. Ardından Condor ve Germanwings de bir ortaklık başlattı.

     22 Aralık 2006’da Lufthansa ve Karstadt Quelle, Lufthansa Group’un Thomas Cook’taki % 50 hissesini yaklaşık 800 milyon Euro karşılığında Karstadt Quelle’ye devretmeyi kabul ettiği bir niyet beyanı imzaladı. Aynı zamanda, Lufthansa Group’un Condor’daki doğrudan sermaye payının % 10’dan % 24, 9’a çıkarılması ve ayrıca Condor’un Türk charter havayolu Sun Express‘teki hisselerinin Lufthansa Group’a devri konusunda anlaşmaya varıldı. Lufthansa’nın Condor’daki % 45’lik dolaylı sermaye payı, Thomas Cook hisselerinin satışı ile tamamen Karstadt Quelle’ye devredildi. Sonuç olarak Deutsche Lufthansa, Condor’daki sermaye payını % 30, 1 oranında azalttı. Karstadt Quelle’ye, satın alma anlaşmasının imzalanmasından iki yıl sonra Lufthansa Group’un Condor’daki % 24, 9 hissesini devralması için satın alma seçeneği verildi. Buna karşılık Lufthansa Group, Karstadt Quelle AG’nin sahip olduğu sermaye payı (% 75, 1) üzerinde bir satın alma opsiyonu aldı. Her iki şirketin de opsiyonlarını kullanmaması durumunda, Lufthansa Grubu’na Condor’daki Thomas Cook hisselerini satın almak için rüçhan hakkı verildi. Bu hisse düzenlemesi ile Condor’un başta Lufthansa Group olmak üzere Avrupa dışında da kalkış ve iniş hakları güvence altına alınmalı ve yabancı yatırımcılar tarafından satın alınması başlangıçta önlenmeliydi.

     Eylül 2007’de Air Berlin, Thomas Cook’un hissesini devralmak istediğini açıkladı. Satın alma bedeli, yeni Air Berlin hisseleri çıkarılarak ödenecekti (bu durumda Thomas Cook’un Air Berlin’deki hissesi % 29, 99 olacaktı) ve nakit olarak toplam 500 milyon Euro. İşlem 10 Şubat 2009’a kadar tamamlanacaktı. Lufthansa’nın Thomas Cook’un satın alma opsiyonuna sahip olduğu % 24, 9’luk hissesi, Şubat 2010’da Air Berlin’e devredilecekti. Ortak paylar, 5 Ekim 2007’de Federal Kartel Ofisi (Alm. Bundeskartellamt)’nin onayına sunuldu. Bundeskartellamt’ın başından beri önemli endişeleri vardı ve inceleme süresini birkaç kez uzattı. 11 Temmuz 2008’de Air Berlin ve Thomas Cook, “önemli ölçüde değişen ekonomik ortam nedeniyle” Federal Kartel Ofisi’ne yaptıkları birleşme başvurusunu geri çekti. Daha sonra Condor’u Germanwings ve TUI Fly ile ortak bir havayolu şirketine getirmek için bir girişimde bulunuldu. Ancak müzakereler Eylül 2008’in sonunda başarısız oldu. Thomas Cook’a göre artık bir birleşme girişimi olmamalı.

     2009 yılında Thomas Cook, Lufthansa’dan kalan % 24,9’luk Condor hissesini 77 milyon Euro’ya devraldı. O zamandan beri Lufthansa, Condor’da artık herhangi bir hisseye sahip değil.

     Ocak 2010’da Condor, Frankfurt Havaalanı’ndan A 3 Otobanı‘nın karşısında bir ofis kompleksi olan Gateway Gardens‘taki o zamanki yeni genel merkezinin temelini attı. Binada 380 yer çalışanı görev yaptı ve binada yaklaşık 2000 hostes için uçuş öncesi brifing düzenlendi. Arazi, yeniden geliştirilmeden önce bir ABD askerî üssünde konuşlanmış aileleri barındırıyordu. Groß & Partner ve OFB Projektentwicklung, 7 katlı tesisi geliştirdi. 14.600 m²‘lik bina, Gateway Gardens’ın Quartier Mondo bölgesinde, park ile merkezî plaza arasında yer almaktadır. Condor’un şirket merkezini, uçuş simülatörü olan bir eğitim ve öğretim merkezini ve havayolunun uçuş operasyon tesisini barındırıyordu. Tesisin 2700 m²‘si, diğer kiracılara kiralanan küçük birimler ve binanın birinci katında bir café ve restorandan oluşuyordu. Bina 2012 baharında açıldı. Condor, genel merkezini Kelsterbach’tan Gateway Gardens’a taşıdı.

     Aralık 2010’da Thomas Cook Group, 2011 için planlanan uzun mesafeli uçaklarla ilgili bir incelemeyle, havayolları için tercih edilen kısa-orta mesafeli uçak tipi olarak Airbus A320 ailesini seçti.

     17 Eylül 2012’de Condor, Meksikalı düşük maliyetli taşıyıcı Volaris ile ortak uçuş anlaşması imzaladı.

     4 Şubat 2013’te Thomas Cook Group, Thomas Cook Airlines, Thomas Cook Airlines Belgium ve Condor’un Thomas Cook Grubu, Thomas Cook Group Airlines’ın tek bir işletme segmentinde birleşeceğini duyurdu.

     2013 baharında, yan kuruluş Condor Berlin’in Mayıs 2013’e kadar feshedileceği ve Condor Flugdienst’e entegre edileceği açıklandı.

     12 Mart 2013’te Condor ve Kanadalı havayolu şirketi WestJet, müşterilere Kanada‘daki 17 noktaya çift yönlü uçuşlar sunacak bir hatlararası ortaklık üzerinde anlaşmaya vardı. Bu anlaşma, her iki havayolunun ağını genişleterek, yolcuların her bir havayolunun kendi ağının ötesinde bağlantı kurmasını sağlar.

     2018 baharında Condor, havayolu şirketi Laudamotion ile işbirliği yaptı, ancak RyanAir‘in Laudamotion’a katılmasının ardından işbirliğini sonlandırdı.

     23 Eylül 2019’da Condor’un ana şirketi Thomas Cook Group iflas etti. Bunun üzerine, normalde kendisi kârlı durumda olan Condor, likidite sorunlarıyla karşılaştı. Condor, daha zayıf kış aylarını kapatmak için Federal Almanya Cumhuriyeti ve Hessen Eyalet Hükûmeti’nin garantör olduğu 380 milyon Euro’luk bir kredi aldı. Condor’un koruyucu kalkan prosedürünün bir parçası olarak talep ettiği öz-yönetim, Aralık 2019’un başında başlatıldı. Thomas Cook Group’un tasfiyesi ve bölünmesinin bir parçası olarak Condor, Kasım 2019’da D-ABUF tescili ile eski Condor logosunu bir Boeing 767-300 ER‘nin dikey kuyruğuna yeniden yapıştırdı.

     24 Ocak 2020’de Polonya havayolu şirketi LOT‘un ana şirketi Polska Grupa Lotnicza (PGL)‘nın Condor’u devralacağı açıklandı. Şubat 2020’de Federal Kartel Ofisi, PGL’nin devralmasını onayladı. Federal hükûmet ve Hessen eyaleti tarafından garanti edilen kredinin tamamı 15 Nisan 2020’ye kadar geri ödenecekti. Ancak 13 Nisan’da PGL, koronavirüs (covid – 19) salgını nedeniyle LOT uçuş operasyonlarının tamamen askıya alınması nedeniyle devlet yardımı talep etmek zorunda kaldığı için, Condor’u satın almaktan çekildi.

     Nisan 2020’de Condor’un, Federal Hükûmet’in Covid – 19 salgınına karşı koruyucu kalkan programına dayalı olarak Federal Almanya Cumhuriyeti’nden yaklaşık 550 milyon Euro tutarında iki kredi için bir devlet kredisi alacağı açıklandı. Böylece Condor, hem PGL’den şu anda yinelenen, bilinmeyen satın alma fiyatını hem de eyalet ve Hessen eyaleti tarafından 2019 sonbaharında faiz dahil 256 milyon Euro’luk yardım kredisini geri ödeyebilir. Avrupa Birliği (AB) bu nakit enjeksiyonunu onayladı. Koruyucu kalkan Aralık 2020’de tekrar bırakıldı.

     Maliyet nedenleriyle, idarî merkez, 2020 yazında Gateway Gardens’taki önceki merkezden Neu-Isenburg kasabasına taşındı.

    Condor, Mayıs 2021’de İngiliz varlık yöneticisi Attestor‘un hisselerin % 51’ini devraldığını duyurdu. Kalan % 49’luk kısım başlangıçta, koruyucu kalkan işlemlerinin sona ermesinden bu yana Condor’un mütevellisi olarak hareket eden ve resmî olarak mülkiyet rolüne sahip olan Noerr Group‘un bir parçası olan Team Treuhand GmbH‘nin özel amaçlı bir kuruluşu olan SG Luftfahrtgesellschaft‘ta kalacak.

     9 Haziran 2021’de Lüksemburg‘daki Avrupa Birliği Genel Mahkemesi (CFI), rakip şirket RyanAir’in açtığı dâvânın ardından AB Komisyonu‘nun Almanya’nın 550 milyon Euro’luk devlet yardımına verdiği onayı bozdu. EuG’nin mahkeme kararına göre, başlangıçta Condor’a ödenen devlet yardımının pratik bir etkisi yoktur. Şirketin likiditesi devlet destekli kredilerle sağlanmaya devam etmektedir. Devlet kredisi geri ödemeleri bir sonraki duyuruya kadar askıya alınacaktır (Dâvâ T 665/20). Temmuz 2021’de RyanAir tarafından açılan bir dâvâ ve yenilenen incelemenin ardından AB Komisyonu, Alman hükûmetinin yaklaşık 525 milyon Euro’luk yardım paketini defalarca onayladı. Avrupa Komisyonu, Alman devleti tarafından Condor’a sunulan bir yardım paketinin “AB devlet yardımı kuralları”na uygun olduğunu tespit etti. Toplam 240 milyon ABD Doları değerindeki yardım paketinin onaylanması ve 378, 7 milyon ABD Doları tutarındaki yeniden yapılandırma desteği, Condor’un yaşayabilirliğe geri dönmesini sağlamasını amaçlıyordu.

     28 Temmuz 2021’de Condor, mevcut Boeing 767-300 ER filosunun yerini alması için 16 adet Airbus A 330-900 siparişi verdiğini duyurdu.

     4 Nisan 2022’de Condor, revize edilmiş bir logo ve eski Thomas Cook tasarımının yerini alan, tüm gövde üzerinde koyu renklerde belirgin şeritlerden oluşan tamamen yeni bir uçak görünümü dahil olmak üzere kurumsal tasarımlarında büyük bir değişikliği duyurdu. Uçak, gövde çevresinde renkli halkalar (sarı, kırmızı, mavi, yeşil ve bej) taşıyacaktır. İlk uçak, 4 Nisan’da yeni bir görünümle Maastricht (Hollanda)’ten Frankfurt (Almanya)’a uçtu ve 5 Nisan’da Lanzarote (Kanarya Adaları)’ye yeni bir görünümle ilk uçuşunu yaptı. Boeing 767-300 ER, 2024 yılına kadar aşamalı olarak kullanımdan kaldırılacağı için yeniden tasarımın dışında tutuldu.

     25 Temmuz 2022’de şirket, mevcut Airbus A 320 ailesi ve Boeing 757-300 filosunun yerini alacak 13 adet Airbus A 320neo ve 28 adet Airbus A 321neo siparişini duyurdu.

     Bugün itibariyle Condor’un uzun mesafeli uçuşlarının çoğu Frankfurt Havalimanı’ndan kalkmaktadır ve münferit varış noktalarına Münih ve Düsseldorf havalimanlarından da hizmet veriliyor. Afrika, Asya, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Karayipler’deki destinasyonlara hizmet verilmekte.

     Ekim 2022 itibarıyla Condor filosu, ortalama yaşı yaklaşık 18, 6 olan toplam 54 uçaktan oluşmaktadır. Airbus A 320-200 ve A 321-200 ile Boeing 757-300 ile işletilen kısa ve orta mesafeli rotalarda, Akdeniz çevresindeki birçok ülkede ve Kanarya Adaları’ndaki destinasyonlar sunulmakta. Condor, Berlin Brandenburg, Düsseldorf, Frankfurt, Hamburg, Leipzig / Halle, Münih, Stuttgart, Viyana ve Zürih havalimanlarından çeşitli bağlantılar sunmakta. Friedrichshafen, Köln / Bonn ve Nürnberg‘den gelen teklif ise çok az. Condor’un uçuş noktaları neredeyse tamamen turistik öneme sahip.

     Condor, Kasım 2014’ten bu yana TFC alıcılarıyla işbirliği içinde Essen‘deki uçuş okulunda kendi pilotlarını eğitiyor. “Condor Ab Initio Programı” (CAP)‘nın bir parçası olarak, katılımcılar, bu lisansta öngörüldüğü gibi, Airbus A 320 ve A 321 veya Boeing 757 ve B 767 için tip yetkisi dahil olmak üzere çok mürettebatlı pilot lisansı alırlar.

     Onyıllardır her gün dünyanın farklı ülkelerine aralıksız uçuşlar gerçekleştiren böylesine güçlü ve önemli bir havayolu şirketinin, elbette bu tarihi içinde yaşadığı büyük kazalar ve acı olaylar da vardır. Condor, tarihinde şimdiye kadar ikisi kendi makinelerinde ölümle sonuçlanan toplam üç uçak kaybı yaşadı. Onlardan bazıları şunlardır:

     * 17 Ekim 1958’de, Deutsche Flugdienst’in d-BELA tescilli uçağı Vickers Viking 1B pilotları, Londra (İngiltere)’daki Heathrow Havaalanı‘ndan Belçika üzerinden Düsseldorf (Almanya) Havaalanı‘na giden bir kargo uçuşunda düşük yağ basıncı nedeniyle sağ motoru durdurdu ve alternatif bir uçuş başlattı. Uçak Brüksel (Belçika)’e zorunlu iniş yapmaya çalıştı. İrtifa korunamadığı için kaptan, yardımcı pilot tarafından kontrol listesi kullanılmadan gerçekleştirilen motorun yeniden çalıştırılmasını emretti. Bu, söndürülemez bir motor yangınına yol açtı ve bunun üzerine Zele (Belçika) civarındaki Kamershoek yakınlarındaki bir tarlaya acil iniş gerçekleştirildi. Üç mürettebat üyesi uçaktan indikten sonra uçak patladı. Mürettebat hayatta kaldı.

     * 31 Temmuz 1960 tarihinde, Frankfurt (Almanya)’tan Rimini (İtalya)’ye giden bir Deutsche Flugdienst Convair CV-240 uçağı, Rimini Havalimanı‘na yaklaşırken her iki motorda da arıza yaşadı. Pilotlar, pistin 1000 m yakınına acil iniş yapmak zorunda kaldı, bu da bir yolcunun ölümüyle (uçaktaki ek 4 mürettebatla 30 yolcudan biri) ve uçağın iptal edilmesiyle sonuçlandı. Sol motorun arızasının nedeni, bir silindir kafasının yorulma kırılmasıydı, sağ motorda ise ateşleme kablosunun hatalı yalıtımı ve uygun şekilde elden geçirilmemiş bujilerin kullanılmasıydı.

     * 20 Temmuz 1970 tarihinde, Reus (Almanya) Havaalanı‘na giden D-ABEL uçak tescilli bir Condor Boeing 737-100 uçağı, Tarragona (İspanya) yakınlarında EC-BRU tescilli bir Piper PA-28 uçağı ile uçuş sırasında havada çarpıştı ve düşen Piper’de bulunan üç kişiyi de öldürdü. Condor Boeing sadece küçük hasar aldı ve 95 yolcu ve 5 mürettebat arasında yaralanan olmadı. Boeing daha sonra onarıldı.

     * 2 Ocak 1988 tarihinde D-ABHD tescilli Boeing 737-200 tipi yolcu uçağı, İzmir (Türkiye)’deki Adnan Menderes Havaalanı‘na yaklaşırken Seferihisar (Suğla) yakınlarında bir dağa çarptı. Makine birkaç parçaya ayrıldı ve yandı. Uçaktaki 16 kişinin (11 yolcu ve 5 mürettebat) tamamı öldü. Bu, seyrüsefer yardımcılarının yanlış kullanımı ve her şeyden önce kötü mürettebat koordinasyonu nedeniyle meydana gelen, kontrollü arazi kategorisinde bir kazaydı.

     * 24 Haziran 1992 tarihinde Condor’a ait D-ABUZ tescilli bir Boeing 767-300 ER uçağı, Porlamar (Venezuela)’dan kalktıktan kısa bir süre sonra yanlış bir dönüş yaptı ve bunun sonucunda alçak irtifada dağlık arazide uçuş yaptı. Uçak, sol kanadıyla El Copey Dağları‘nın tepesindeki 890 m yüksekliğindeki Isla Margarita‘daki en yüksek ikinci zirvede yer alan 960 m yüksekliğindeki bir radyo-televizyon direğine çarptı. Kanat büyük ölçüde hasar gördü (ancak daha sonra tamir edilebilirdi) ve pilotlar, uçaktaki 251 yolcu ve 12 mürettebattan hiçbiri yaralanmadan Porlamar Havalimanı‘na dönmeyi başardı.

     * 2 Aralık 2015 tarihinde Condor’a ait D-AIAF tescilli bir Airbus A 321-200 uçağı, Berlin Schönefeld Havaalanı‘nda çekilirken sol kanadı bir ışık kulesine çarptı. Kule çöktü ve kokpitin gövdesinin bir bölümünü yırtarak uçağın üzerine düştü. Kokpitteki bir teknisyen yaraladı. Uçak tamir edilerek tekrar hizmete açıldı. Kaza anında henüz 10 aylık olan Airbus, sonradan onarıldı ve bugün hâlâ uçuyor.

     * 11 Temmuz 2021 tarihinde Condor’a ait D-AICP tescilli bir Airbus A 320-200 uçağı, Kavala (Yunanistan)’da iniş takımları artık geri çekilemeyince kalkışından kısa bir süre sonra havaalanına geri dönmek zorunda kaldı. O sırada 17 yaşında olan Airbus, arızalı bir burun iniş takımı damperi nedeniyle burun iniş takımı bölgesinde ciddi gövde hasarına uğradı. Nisan 2022’de uçağın mobil bir hangarda onarılmasına karar verildi. 12 Temmuz 2022’de uçak, şu anda yeni görevler için hazırlanmakta olduğu Malta‘ya gitmek üzere havalimanından ayrıldı.

sediyani@gmail.com

     SEDİYANİ SEYAHATNAMESİ

     CİLT 13